Stara wojna: Atari vs Amiga ;)

W komentarzach do tekstu Premiera Atari Falcon 030, w emocjonalny sposób zaatakował mnie niejaki borys777. Ze sposobu jego postępowania mogę wnieść, że jest "tendencyjnym" zwolennikiem Amigi ;)
Niegdyś firmy Commodore (Amiga) i Atari były klasycznymi rywalami, co mocno udzielało się również użytkownikom tych komputerów. Dziś przy różnych okazjach się to wspomina, jednak mało kiedy się do tamtej wrogości i zaślepienia faktycznie powraca.

Nieco więcej pisałem o początkach tych dwóch komputerów w poście Premiera Amigi i Atari ST w 1985 roku.

Wspomniany borys777 w dość chaotyczny sposób zarzucił mi, że post opisujący premierę Atari Falcon 030 jest flame'owy oraz:

Oczywiscie ze pierwszym multimedialnym komuterem byla amiga.....

„Oczywiście” fakty są takie, że Amiga nie była pierwszym (domowym) komputerem multimedialnym. Zacytowany tu internauta miał zapewne na myśli komputer Amiga 500 (Wikipedia), który zasłynął z fajnych i licznych gier, jednak gry nie są wystarczającym powodem do tego aby komputer ten nazwać multimedialnym w tym znaczeniu w jakim można nazwać dzisiejszy np. laptop, peceta itp. (niżej szerzej o tym piszę)


Amiga 500 (1987 rok)
Po pierwsze Amiga 500 jest komputerem wprowadzonym na rynek w 1987 roku (przez firmę Commodore International), przez co siłą rzeczy nie może być pierwszym komputerem multimedialnym. Za pierwsze (udane) domowe komputery multimedialne można uznać Atari 400 i 800 z 1979 (których w tym roku świętujemy 30 lecie). Komputer Apple II z 1977 roku (Wikipedia) co prawda też mógł emitować dźwięk (co było wydarzeniem ;), jednak był to prosty klik (z 1 bitową kontrolą głośnika na wzór PC speakera z lat 80.). Były to niewystarczające możliwości do zastosowań multimedialnych (np. gier), gdyż nie było możliwości wygenerowania kilku tonów równocześnie o różnych obwiedniach, barwach dźwięku itp. Natomiast wspomniane komputery Atari doskonale sobie z tym radziły (chip POKEY), co zostało wykorzystane np. przy powstawaniu gier na te komputery oraz przy projektowaniu automatów arcade.


Atari 1040 STf (1985 rok)
Dlatego wracając do Amigi 500 to jest to komputer 16/32 bitowy, czyli należący do następnej klasy komputerów, jednak i on nie był pierwszy. Przed Amigą pojawił się komputer Atari ST w 1985 roku (Wikipedia), który był typowym komputerem domowym (i otrzymał za to nagrodę roku). Posiadał bogate możliwości dźwiękowe i graficzne. Przed Atari ST na rynku obecne były komputery Apple (np. Macintosh), ale nie mam żadnych danych odnośnie ich możliwości dźwiękowych (z kolorami również były problemy). Pewien jestem, że około roku 1990 Apple montowało w swoich komputerach 8bitowe przetworniki C/A (czyli podobne jak te w Amidze).


Reklama Atari 520 ST
Borys777 wspominając o Amidze miał na myśli zapewne jej duży udział w rynku gier, bo komputer ten do dziś ceniony jest pod tym względem. Jak na lata 80. miał bardzo bogate możliwości multimedialne: 4 kanały dźwięku stereofonicznego (8bitowe przetworniki C/A + dodatki) oraz imponującą grafikę. Jednak jego wpływ na szeroko pojęte oprogramowanie multimedialne oceniłbym na cztery z minusem, gdyż podobne oprogramowanie powstawało nawet na komputery 8bitowe (natomiast gry to na pewno światowa czołówka w latach 1987 – 1990, główne ze względu na ich jakość).

Dlatego należy tu oddzielić, gry od multimediów oraz sentymenty od faktów. To że komputer ten był i jest wspominany jako genialna zabawka do grania, w żaden sposób nie przesądza, że jest to pierwszy (domowy) komputer multimedialny itp.


Przejdźmy jednak do sedna sprawy czyli mojej wypowiedzi odnośnie Atari Falcon 030 (Wikipedia). Jest to domowy komputer 32 bitowy z 1992 roku o imponującej architekturze multimedialnej. Aby go porównywać z Amigą, to trzeba pozostawić Amigę 500 i odszukać inny model. Odnalezienie odpowiednika tego komputera w produktach Commodore nie jest możliwe, jednak ze względu na czas wprowadzenia na rynek, cenę i przeznaczenie najbardziej odpowiednim modelem jest Amiga 1200 (Wikipedia).


Whip! by Escape. Falcon 030 VLM

Zestawienie podstawowych parametrów multimedialnych

lp	Atari Falcon 030	Commodore Amiga 1200
1.	32 bitowy procesor Motorola 68030 16 MHz	32-bitowy procesor Motorola MC68EC020 14.19 MHz (PAL) lub 14.32 MHz (NTSC)
2.	procesor sygnałowy Motorola 56001 32 MHz + złącze DSP	brak DSP
3.	w pełni programowalny procesor VIDEL	układ graficzny AGA
4.	65 536 kolorów (paleta barw 262.144 kolorów)	wyświetlanie jednocześnie 256 kolorów z palety 16,8 milionów
5.	CODEC - 8 kanałów DMA 16bitów 50 kHz przy 144 dB (odstępu szum/dźwięk)	8bitowe przetworniki A/C (jak w Amidze 1000/500)
6.	Yamaha YM2149 - 3-kanałowe PSG	brak dodatkowego chipu/możliwości
7.	Sterownik MIDI (jak w Atari ST)	brak MIDI

Podsumowanie wychodzi: 7:3 dla Atari, w tym dyskusyjne są punkty 4 i 5. Ilość kolorów sprzętowo generowanych jest mniejsza w Amidze, choć jest większa paleta kolorów. Atari Falcon potrafi generować obraz zarówno z 8 bpp jak i 16 bpp, ale ma mniejszą paletę. Trudno jest tu wskazać co jest lepsze. W Amidze na pewno 8bpp oraz rozszerzony HAM8 nie nadają się do plików animacji (np. MPG, AVI, FLC itp.), z drugiej strony tryb 256 kolorów jest wydajny i doskonale nadaje się do np. gier. W Atari 16 bpp tryb doskonale sprawuje się do animacji, dem i gier. Jedno co jeszcze tu mogę dodać, to że każdy kto cokolwiek kiedyś robił w grafice (np. demko, engine itp.) chętniej sięgnie po tryb 16 bpp z drugiej strony jeśli mu zależy na maksymalnej wydajności 8 bpp będzie najlepsze (choć nie w każdym przypadku, np. algorytmy z oświetleniem wielokolorowych tekstur itp.).
Punkt 5. skomentować można w ten sposób, że dźwięk w Amidze na pewno jest wystarczający dla przeciętnego konsumenta (nie bardzo odbiegający od ówczesnych pecetów itp.). Natomiast w Atari są to wyśmienite parametry, których odzwierciedleniem jest powstanie nowatorskich rozwiązań w oprogramowaniu muzycznym (np. Cubase Audio oraz zob. Cyfrowe przetwarzanie dźwięku) oraz zastosowania w pierwszych cyfrowych studiach nagraniowych - również w Polsce.

Dodam jeszcze, że opis możliwości multimedialnych Atari Falcon 030 jest tutaj niepełny. Natomiast profesjonalna wersja Amigi 1200 czyli Amiga 4000 miała już sporo mocniejszy procesor, ale możliwości sprzętowe pozostały często identyczne z 1200.



Może parametry podane w tabeli nie są czytelne dla wszystkich internautów, jednak w prostej linii świadczą o tym, że Amiga miała bardzo słabą moc obliczeniową jak na multimedia (podobnie komputery Apple oparte o ten sam procesor). Natomiast na Atari ze względu na unikalną architekturę multimedialną oraz moc obliczeniową możliwe było odtwarzanie filmów MPG, AVI oraz plików mp2/3 itp. Zgodnie z wynikami testów przeprowadzanych ówcześnie w redakcji Bajtka (których byłem świadkiem), Amiga 1200 nie mogła tutaj w żadnej mierze konkurować z Atari Falcon 030.

Atari Falcon 030 - skan z folderu reklamowego z Atari Messe 1992
W moim poście umyślnie użyłem pewnych uogólnień i niedomówień, mając nadzieję że będą czytelne. Przykładowo pisząc

Atari Falcon 030 był pierwszym multimedialnym komputerem na świecie, a nawet rozpoczął modę i inni producenci (np. pecetów) zaczęli również sprzedawać swoje komputery jako „multimedialne”

Miałem po pierwsze na myśli, multimedia rozumiane w taki sposób w jaki się je rozumie do dziś (zaraz to wyjaśnię), po drugie opisując komputery domowe na tym blogu mam na myśli tylko komputery domowe i to na dodatek tylko te, które były choć trochę popularne (czyli się sprzedawały). Innymi słowy jeśli ktoś znajdzie komputer tańszy lub bardziej multimedialny, ale taki który sprzedał się w ilościach egz. mniejszej od 1000 oraz bez dostępnego powszechnie oprogramowania (multimedialnego) to osobliwość ta jest przeze mnie pomijana (zasługuje na oddzielny artykuł).

Jak rozumiem tu pojęcie komputera multimedialnego ?
Atari Falcon 030 był tak zaawansowanym komputerem, że w żaden sposób nie można go porównywać z Atari ST lub Amigą 500, ponieważ zastosowano w nim rozwiązania umożliwiające realizację zadań typowo multimedialnych, które do dziś nie uległy przedawnieniu. Jakie to są zadania ?
Każdy miłujący (dziś) multimedia wymaga od swojego sprzętu:
- możliwości odtwarzania filmów (AVI, DVD itp.)
- możliwości odtwarzania dźwięku w tle np. mp3, ogg itp.
- dobrej jakości dźwięku (oraz obrazu, ale z tym nie radziły sobie za dobrze oba te komputery - brak sprzętowego trybu z 24 bitowym kolorem itp.)

Do pierwszych dwóch zastosowań wymagana jest niezbędna moc obliczeniowa, której nie miała Amiga 1200 oraz komputery Apple. W Atari Falcon 030 jak na tamte czasy wydajność całego systemu była jedynie wystarczająca (co było wtedy dużym osiągnięciem). Możliwe było odtwarzanie plików MPG, AVI, FLI, FLC oraz plików mp2 i mp3 w tle.
Podsumowując Atari Falcon 030 był pierwszym komputerem multimedialnym jaki pojawił się na rynku, który spełniał wszystkie cechy takiego systemu, a które do dziś pozostają niezmienne.


atari falcon 030 plays movies and mp3´s

Dlatego pisząc we wspomnianym tekście, że Atari Falcon 030 był pierwszym multimedialnym komputerem na świecie miałem na myśli fakt, że był pierwszym domowym komputerem, który radził sobie z animacjami oraz zaawansowanym generowaniem dźwięku. Następnie dalej napisałem nawet rozpoczął modę i inni producenci (np. pecetów) zaczęli również sprzedawać swoje komputery jako „multimedialne”, wiąże się to z faktem, że właśnie w tamtym czasie rozpoczął się komputerowy (i marketingowy) boom na komputery multimedialne. To właśnie od tamtego czasu w sklepach pojawiały się zestawy „multimedialne”, choć wtedy nie do końca musiało być to prawdą (podobnie jak ostatnio mieliśmy doniesienia, że w sklepach są komputery, które mimo oznaczeń nie nadają się do systemu Windows Vista itp.).

Mam nadzieję, że teraz jest już wszystko jasne.


Co się zaś tyczy flame, drogi borysie777, to wracam do tamtych czasów w sposób niemal historyczny, staram się opisywać różne fakty oraz opinie, co przybliża minione czasy. W mojej ocenie nigdy za wiele podobnych opisów, są to czasy w 100% minione i w mojej ocenie zasługują na podobne „wspominki”. Staram się to wszystko realizować na tym blogu (i innych), w przeróżnych artykułach (np. w serwisach internetowych, Wikipedii itp.) prelekcjach itp.
W mojej ocenie flame, ma inny cel, środki (np. duży nacisk na echo jakim się odbije w danej społeczności).
Możesz być pewien, że będę dalej opisywał pionierskie czasy komputerowych multimediów oraz że będę się starał to ze wszystkich sił robić maksymalnie obiektywnie i zgodnie z faktami.

Trzeba się spodziewać, że przy moich historycznych opisach, będą się zdarzały takie sytuacje, w których osoby z przesadnym sentymentem podchodzące do swoich komputerów z dzieciństwa lub osoby niewłaściwie ustalające hierarchię czy pionierskość danej architektury/rozwiązania – będą mniej lub bardziej niezadowolone.
Jednak moje teksty mają nastawienie edukacyjne i historyczne, dlatego wszyscy mamy czerpać z tego, nie chodzi tu o spory, bo w mojej ocenie znane fakty są zupełnie bezsporne (jeśli jest inaczej to zaznaczam ten fakt), natomiast warto o nich pisać, bo są często po prostu nieznane.
Jeszcze innym zagadnieniem jest to czy obalę w czyjejś głowie mit danego komputera. Można tu wiele napisać, ja jedynie powiem, żeby się tym tak nie przejmować, bo klasyczne komputery takie jak Apple, Atari czy Commodore zwykle zawsze mają "swoją dziedzinę", w której były najlepsze na świecie, to że nie były np. pierwsze w danej dziedzinie nie znaczy, że są zupełnie do niczego.
Inna sprawa, że zawsze wszelkie porównania i historyczne opisy należy robić w odpowiedniej perspektywie, np. porównujemy tylko komputery domowe, tylko np. 16 bitowe, tylko multimedialne itp. Ja zawsze staram się jasno zaznaczyć w jakiej perspektywie analizujemy (Atari Falcon to całościowe podejście do komputerów multimedialnych, wcześniejsze komputery były też multimedialne, ale nieosiągalna była np. tak istotna moc obliczeniowa itp.) – jeśli tego nie zrobię to wybacz mi, ale naprawdę i tak wiele czasu mnie ten blog kosztuje.

Dlatego jeśli drogi internauto znajdziesz nowy fakt (materiał itp.) to podeślij nam/mi, a nie zarzucaj mi stronniczości.